Công nghệ Video Hỗ trợ Trọng tài (VAR) đã trở thành một phần không thể tách rời của bóng đá hiện đại, và Premier League cũng không ngoại lệ. Kể từ khi được áp dụng chính thức vào mùa giải 2019/2020, Tác động Của Công Nghệ VAR Tại Premier League: Những Tranh Cãi Và Lợi ích đã trở thành chủ đề nóng bỏng, chia rẽ sâu sắc cộng đồng người hâm mộ túc cầu giáo tại xứ sở sương mù cũng như ở Việt Nam. Liệu VAR có thực sự mang lại sự công bằng tuyệt đối hay chỉ làm tăng thêm những tranh cãi không hồi kết?
Sự xuất hiện của VAR được kỳ vọng sẽ giảm thiểu những sai sót nghiêm trọng của trọng tài, mang lại sự chính xác hơn cho các quyết định quan trọng. Tuy nhiên, hành trình của VAR tại giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh lại đầy rẫy những thăng trầm, với vô số tình huống “dở khóc dở cười”, những quyết định gây bão dư luận và cả những lợi ích không thể phủ nhận. Hãy cùng diemtinthethao.net mổ xẻ chi tiết hơn về câu chuyện phức tạp này.
VAR là gì và hoạt động ra sao tại Premier League?
VAR, viết tắt của Video Assistant Referee, là một đội ngũ trọng tài xem lại video các tình huống trên sân thông qua hệ thống màn hình đặt tại một trung tâm điều hành tập trung (Stockley Park). Tại Premier League, VAR chỉ can thiệp vào 4 trường hợp rõ ràng có thể thay đổi cục diện trận đấu:
- Bàn thắng/Không bàn thắng: Kiểm tra các lỗi có thể xảy ra trước khi bóng đi vào lưới (việt vị, phạm lỗi, bóng chạm tay, bóng đã ra ngoài sân…).
- Penalty/Không penalty: Xem xét các tình huống phạm lỗi trong vòng cấm dẫn đến quả phạt đền hoặc các quyết định thổi phạt đền sai lầm.
- Thẻ đỏ trực tiếp: Đánh giá các pha phạm lỗi nghiêm trọng, hành vi bạo lực hoặc các lỗi khác xứng đáng nhận thẻ đỏ trực tiếp (không bao gồm thẻ vàng thứ hai).
- Nhầm lẫn cầu thủ: Xác định đúng cầu thủ phạm lỗi khi trọng tài rút thẻ nhầm người.
Quy trình hoạt động thường bắt đầu bằng việc đội ngũ VAR âm thầm kiểm tra mọi tình huống thuộc 4 trường hợp trên. Nếu phát hiện “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” (clear and obvious error), họ sẽ thông báo cho trọng tài chính. Trọng tài chính có thể đưa ra quyết định cuối cùng dựa trên thông tin từ VAR hoặc tự mình xem lại tình huống qua màn hình đặt bên ngoài đường biên (on-field review – OFR).
Hình ảnh trung tâm điều hành VAR tại Stockley Park Premier League nơi các trọng tài video làm việc
Những lợi ích không thể phủ nhận của VAR
Không thể phủ nhận, VAR đã mang lại những thay đổi tích cực cho Premier League, đặc biệt là trong việc sửa chữa những sai lầm mà mắt thường khó có thể bao quát hết.
Tăng cường tính công bằng và chính xác
Đây là mục tiêu cốt lõi khi VAR được giới thiệu. Công nghệ cho phép xem lại các tình huống quay chậm từ nhiều góc độ, giúp trọng tài đưa ra quyết định chính xác hơn trong những pha bóng phức tạp.
Theo thống kê từ Premier League, tỷ lệ các quyết định quan trọng (liên quan đến bàn thắng, penalty, thẻ đỏ) được đưa ra chính xác đã tăng lên đáng kể kể từ khi có VAR. Mùa giải 2021/22 chứng kiến tỷ lệ chính xác lên tới trên 95% cho các quyết định quan trọng.
Nhờ VAR, nhiều bàn thắng không hợp lệ do việt vị hoặc phạm lỗi đã bị từ chối, và ngược lại, những bàn thắng hợp lệ bị bỏ qua ban đầu đã được công nhận. Tương tự, các quả penalty rõ ràng bị bỏ lỡ hoặc những tình huống “ăn vạ” kiếm phạt đền đã được xử lý công tâm hơn.
Giảm thiểu các tình huống “bàn thắng ma” hay sai lầm nghiêm trọng
Lịch sử bóng đá Anh từng chứng kiến không ít những “bàn thắng ma” hay những quyết định sai lầm tai hại làm thay đổi kết quả trận đấu, thậm chí cả mùa giải. VAR, đặc biệt với sự hỗ trợ của công nghệ vạch kẻ việt vị và goal-line, gần như đã loại bỏ hoàn toàn những tranh cãi kiểu này. Giờ đây, việc bóng đã qua vạch vôi hay chưa, cầu thủ có việt vị hay không đều được xác định một cách khách quan hơn rất nhiều.
Tạo áp lực tích cực lên trọng tài chính
Sự hiện diện của “tai mắt” từ phòng VAR cũng tạo ra một áp lực vô hình nhưng tích cực lên các trọng tài chính và trợ lý trên sân. Họ biết rằng mọi quyết định của mình đều có thể được xem xét lại, từ đó cẩn trọng hơn, tập trung hơn và nỗ lực đưa ra phán quyết đúng đắn ngay từ đầu.
Mặt trái của VAR: Những tranh cãi nảy lửa tại Ngoại hạng Anh
Bên cạnh lợi ích, tác động của công nghệ VAR tại Premier League cũng đi kèm với vô số tranh cãi, khiến không ít người hâm mộ cảm thấy thất vọng và đặt câu hỏi về tính hiệu quả thực sự của nó.
Sự chậm trễ và gián đoạn trận đấu
Một trong những lời phàn nàn phổ biến nhất là việc VAR làm trận đấu bị cắt vụn. Các quyết định, đặc biệt là những tình huống cần trọng tài chính xem lại màn hình (OFR), thường mất vài phút, làm nguội đi sự hưng phấn của cầu thủ và khán giả. Cái cảm giác chờ đợi trong lo âu hoặc bực bội đã trở nên quá quen thuộc trên các sân cỏ Ngoại hạng Anh. Nhiều người cho rằng điều này làm mất đi nhịp độ và sự liền mạch vốn có của bóng đá.
Trọng tài Premier League đang xem lại tình huống qua màn hình VAR bên đường biên
Tính chủ quan và thiếu nhất quán trong quyết định
Trớ trêu thay, dù được thiết kế để tăng tính khách quan, VAR vẫn không thể loại bỏ hoàn toàn yếu tố con người. Việc diễn giải luật, đặc biệt là các tình huống phạm lỗi, bóng chạm tay, hay xác định mức độ của một pha vào bóng, vẫn phụ thuộc vào nhận định của các trọng tài VAR.
Điều này dẫn đến sự thiếu nhất quán khó hiểu. Một pha bóng chạm tay có thể bị thổi phạt ở trận này nhưng lại được bỏ qua ở trận khác. Một pha vào bóng tương tự có thể dẫn đến thẻ đỏ trong một tuần, nhưng tuần sau lại chỉ là thẻ vàng. Sự không đồng nhất này gây ra sự hoang mang và bức xúc lớn cho các HLV, cầu thủ và người hâm mộ. Liệu “sai sót rõ ràng và hiển nhiên” có phải là một tiêu chuẩn đủ rõ ràng?
“Chúng ta cần sự nhất quán hơn,” HLV Mikel Arteta từng phát biểu sau một quyết định VAR gây tranh cãi ảnh hưởng đến Arsenal. “Cùng một tình huống, tuần này thế này, tuần sau thế khác. Điều đó làm khó cho tất cả mọi người.”
Ảnh hưởng đến cảm xúc và trải nghiệm xem bóng đá
Bóng đá là môn thể thao của cảm xúc, và khoảnh khắc vỡ òa khi đội nhà ghi bàn là một phần tinh túy của nó. VAR đã làm thay đổi điều này. Giờ đây, sau mỗi bàn thắng, thay vì ăn mừng cuồng nhiệt ngay lập tức, cầu thủ và CĐV thường phải chờ đợi vài giây, thậm chí vài phút, để xem liệu VAR có can thiệp hay không. Sự chờ đợi này làm giảm đi tính tự phát và niềm vui trọn vẹn của bàn thắng. Nhiều CĐV trên sân cảm thấy mất kết nối khi quyết định cuối cùng lại được đưa ra bởi những người ở cách đó hàng trăm dặm.
Các quyết định việt vị “từng milimet”
Công nghệ vạch kẻ việt vị bán tự động ngày càng chính xác, nhưng nó cũng tạo ra những tranh cãi mới. Việc bắt lỗi việt vị chỉ vì một phần rất nhỏ của cơ thể (như nách, vai, gót chân) vượt lên trên hậu vệ cuối cùng vài milimet khiến nhiều người đặt câu hỏi về tinh thần của luật việt vị. Liệu việc “soi” kỹ đến từng chi tiết nhỏ như vậy có thực sự cần thiết và có phù hợp với tiêu chí “sai sót rõ ràng và hiển nhiên”? Những bàn thắng đẹp mắt bị từ chối vì lỗi việt vị “micro” luôn là đề tài gây tranh cãi không hồi kết. Nhiều người cho rằng nó đang đi ngược lại mục đích khuyến khích bóng đá tấn công.
VAR đã thay đổi bộ mặt bóng đá Anh như thế nào?
Không chỉ ảnh hưởng đến các quyết định đơn lẻ, tác động của công nghệ VAR tại Premier League còn sâu sắc hơn, làm thay đổi cách các đội bóng tiếp cận trận đấu và cách các cầu thủ hành xử trên sân.
- Chiến thuật: Các hậu vệ có xu hướng giữ hàng ngang cao hơn một chút, tin tưởng vào việc VAR sẽ bắt lỗi việt vị nếu cần. Ngược lại, các tiền đạo cũng phải ý thức hơn về vị trí của mình. Các đội cũng chú trọng hơn vào việc phòng ngự trong vòng cấm, biết rằng mọi tác động đều có thể bị “soi”.
- Hành vi cầu thủ: Cầu thủ có vẻ dè dặt hơn trong các pha tranh chấp quyết liệt hoặc các hành vi phi thể thao, vì biết rằng máy quay luôn theo dõi. Tuy nhiên, một số lại cố tình “diễn” hoặc câu lỗi tinh vi hơn để đánh lừa VAR.
- Phản ứng của HLV và truyền thông: Họp báo sau trận giờ đây thường xuyên có những tranh luận nảy lửa về các quyết định của VAR. Các HLV không ngần ngại chỉ trích sự thiếu nhất quán hoặc những quyết định mà họ cho là bất lợi. Đây cũng là chủ đề không bao giờ cũ trên các mặt báo và diễn đàn bóng đá. Các cập nhật tin tức bóng đá Anh luôn nóng với những phân tích về VAR sau mỗi vòng đấu.
Tương lai của VAR tại Premier League: Cải tiến và Thích nghi
Premier League và PGMOL (cơ quan quản lý trọng tài Anh) nhận thức rõ những vấn đề còn tồn tại và đang nỗ lực cải thiện hệ thống VAR.
- Công nghệ việt vị bán tự động (SAOT): Đã được thử nghiệm và áp dụng ở các giải đấu khác, công nghệ này hứa hẹn sẽ đưa ra quyết định việt vị nhanh và chính xác hơn, giảm thời gian chờ đợi. Premier League đang xem xét việc triển khai SAOT trong tương lai gần.
- Cải thiện giao tiếp: Nỗ lực đang được thực hiện để giải thích các quyết định VAR rõ ràng hơn cho khán giả trong sân vận động và qua truyền hình, có thể bao gồm việc phát lại âm thanh trao đổi giữa trọng tài chính và VAR (như đã thử nghiệm ở một số giải đấu).
- Nâng cao tiêu chuẩn và đào tạo: Tiếp tục đào tạo trọng tài để đảm bảo sự nhất quán hơn trong việc áp dụng luật và tiêu chí can thiệp của VAR.
- Điều chỉnh luật: IFAB (Hội đồng Luật bóng đá quốc tế) cũng liên tục xem xét và điều chỉnh luật chơi (ví dụ: luật bóng chạm tay) dựa trên những phản hồi và kinh nghiệm thực tế từ việc áp dụng VAR trên toàn thế giới.
Rõ ràng, VAR vẫn là một công cụ đang trong quá trình hoàn thiện. Nó không phải là liều thuốc tiên cho mọi vấn đề của trọng tài, nhưng cũng không hoàn toàn là “kẻ phá hoại” bóng đá như nhiều người chỉ trích.
Giải đáp thắc mắc: Câu hỏi thường gặp về VAR
VAR có làm mất đi tính hấp dẫn của bóng đá?
Đây là một quan điểm gây tranh cãi. Một số người cho rằng sự chậm trễ và việc “giết chết” cảm xúc ăn mừng làm giảm sự hấp dẫn. Tuy nhiên, những người khác lại lập luận rằng sự công bằng và chính xác mà VAR mang lại làm tăng giá trị lâu dài của trận đấu, tránh những bất công có thể làm hỏng cả một mùa giải.
Tại sao các quyết định VAR vẫn gây tranh cãi?
Nguyên nhân chính là do yếu tố con người trong việc diễn giải luật và áp dụng tiêu chí “sai sót rõ ràng và hiển nhiên”. Sự thiếu nhất quán giữa các trọng tài và các trận đấu khác nhau là nguồn gốc của phần lớn các tranh cãi hiện nay.
VAR có luôn luôn đúng không?
Không. Mặc dù VAR giúp sửa nhiều sai sót, nhưng bản thân nó vẫn có thể mắc lỗi, dù là lỗi kỹ thuật (hiếm gặp) hay lỗi nhận định của trọng tài VAR. Mục tiêu là giảm thiểu tối đa sai sót chứ không phải loại bỏ hoàn toàn.
Liệu có giải pháp nào tốt hơn VAR không?
Hiện tại, VAR được xem là giải pháp công nghệ tốt nhất để hỗ trợ trọng tài. Tuy nhiên, các cải tiến như SAOT và việc tối ưu hóa quy trình, nâng cao chất lượng trọng tài VAR là cần thiết để nó hoạt động hiệu quả hơn.
CĐV có vai trò gì trong cuộc tranh luận về VAR?
Phản hồi và ý kiến của người hâm mộ là rất quan trọng. Chính áp lực từ dư luận đã thúc đẩy các nhà quản lý bóng đá phải liên tục xem xét, đánh giá và cải thiện cách thức hoạt động của VAR để nó phục vụ tốt hơn cho trận đấu.
Kết bài
Không thể phủ nhận tác động của công nghệ VAR tại Premier League là vô cùng lớn, tạo ra một cuộc cách mạng trong cách điều hành và cảm nhận trận đấu. Nó mang lại sự chính xác và công bằng cao hơn ở nhiều khía cạnh, sửa chữa những sai lầm nghiêm trọng. Tuy nhiên, những tranh cãi về sự chậm trễ, tính nhất quán và ảnh hưởng đến cảm xúc vẫn là những vấn đề nhức nhối.
Hành trình của VAR tại Ngoại hạng Anh vẫn đang tiếp diễn, với những nỗ lực không ngừng để cải tiến và hoàn thiện. Liệu công nghệ này có thể đạt đến trạng thái lý tưởng, nơi lợi ích vượt trội hoàn toàn so với những bất cập? Hay chúng ta phải chấp nhận sống chung với những tranh cãi như một phần tất yếu của bóng đá hiện đại? Đây chắc chắn vẫn sẽ là chủ đề được bàn luận sôi nổi trong cộng đồng người hâm mộ bóng đá Anh trong thời gian tới. Còn bạn, bạn nghĩ sao về VAR? Hãy chia sẻ quan điểm của mình dưới phần bình luận nhé!
