Thập niên 2000 là một chương đầy kịch tính và đáng nhớ trong lịch sử bóng đá Italia, đánh dấu bằng những đỉnh cao vinh quang xen lẫn những nốt trầm khủng hoảng. Sự phát triển của bóng đá Italia trong những năm 2000 không chỉ thể hiện qua thành tích trên sân cỏ mà còn phản ánh những thay đổi sâu sắc về cấu trúc, văn hóa và hình ảnh của nền bóng đá nước này.
Bước vào thiên niên kỷ mới, Serie A vẫn giữ vững vị thế là một trong những giải đấu hấp dẫn và quy tụ nhiều ngôi sao hàng đầu thế giới nhất. Các câu lạc bộ như Juventus, AC Milan, Inter Milan, Lazio, Roma, Parma và Fiorentina (thời kỳ “Bảy chị em” dù đã có dấu hiệu suy yếu) tạo nên một cuộc cạnh tranh khốc liệt. Những siêu sao như Zinedine Zidane, Ronaldo Nazário, Andriy Shevchenko, Francesco Totti, Alessandro Del Piero, Paolo Maldini, Alessandro Nesta, Gianluigi Buffon… đã tô điểm cho chất lượng đỉnh cao của giải đấu. Sự thống trị của các CLB Italia tại đấu trường châu Âu cũng được khẳng định với việc AC Milan vô địch Champions League 2003 và vào chung kết năm 2005, trong khi Juventus cũng góp mặt ở trận chung kết năm 2003. Điều này cho thấy sức mạnh và chiều sâu đội hình đáng nể của các đại diện Ý.
Hình ảnh các siêu sao Serie A đầu những năm 2000 thể hiện sự phát triển đỉnh cao của bóng đá Italia thời kỳ này.
Tuy nhiên, cấp độ đội tuyển quốc gia lại trải qua những giai đoạn thăng trầm rõ rệt. Azzurri khởi đầu thập kỷ bằng vị trí á quân Euro 2000 đầy tiếc nuối sau bàn thua vàng trước Pháp. Tiếp đó là những thất bại cay đắng tại World Cup 2002 (bị loại bởi Hàn Quốc trong trận cầu đầy tranh cãi) và Euro 2004 (bị loại từ vòng bảng). Những kết quả không như ý này đặt ra nhiều dấu hỏi về hướng đi và sự kế thừa của đội tuyển.
Giữa những hoài nghi, bóng đá Italia đã có màn trở lại không thể ngoạn mục hơn tại World Cup 2006 trên đất Đức. Dưới sự dẫn dắt tài tình của HLV Marcello Lippi, một tập thể đoàn kết, bản lĩnh với những ngôi sao ở độ chín sự nghiệp như Fabio Cannavaro (Quả bóng Vàng 2006), Gianluigi Buffon, Andrea Pirlo, Gennaro Gattuso, Francesco Totti và Alessandro Del Piero đã vượt qua mọi thử thách để lên ngôi vô địch thế giới lần thứ tư. Chiến thắng này không chỉ là đỉnh cao vinh quang, khẳng định vị thế cường quốc bóng đá, mà còn là liều thuốc tinh thần quý giá, củng cố niềm tin vào sự phát triển của bóng đá Italia trong những năm 2000. Lối chơi phòng ngự Catenaccio trứ danh được nâng tầm kết hợp với khả năng tấn công sắc bén đã làm nên thành công vang dội.
Khoảnh khắc đội tuyển Italia nâng cao cúp vàng World Cup 2006, đỉnh cao trong sự phát triển của bóng đá Italia thập niên 2000.
Thế nhưng, ngay giữa niềm vui chiến thắng World Cup, bóng đá Italia phải đối mặt với một trong những vụ bê bối lớn nhất lịch sử: Calciopoli. Vụ dàn xếp tỷ số này bị phanh phui vào mùa hè 2006, làm rúng động toàn bộ hệ thống bóng đá chuyên nghiệp. Juventus bị tước 2 chức vô địch Serie A gần nhất và phải xuống hạng Serie B. Nhiều câu lạc bộ lớn khác như AC Milan, Lazio, Fiorentina cũng bị trừ điểm và nhận các án phạt khác. Calciopoli đã giáng một đòn mạnh vào uy tín và hình ảnh của Serie A, vốn được xem là giải đấu trong sạch và danh giá. Nó cũng phơi bày những vấn đề tồn tại trong công tác quản lý và điều hành bóng đá tại Italia.
Hậu quả của Calciopoli kéo dài trong những năm cuối thập niên 2000. Sự ra đi của nhiều ngôi sao, sự suy yếu tài chính của một số CLB cùng với việc Juventus phải bắt đầu lại từ Serie B đã tạo điều kiện cho Inter Milan thống trị tuyệt đối Serie A dưới thời Roberto Mancini và sau đó là Jose Mourinho. Mặc dù Inter Milan cũng gặt hái thành công ở Champions League (đỉnh cao là cú ăn ba lịch sử mùa 2009-2010, dù đã sang thập kỷ mới), nhưng nhìn chung, sức cạnh tranh và tầm ảnh hưởng của Serie A trên bình diện châu Âu đã có dấu hiệu suy giảm so với đầu thập kỷ, đặc biệt khi so sánh với sự vươn lên mạnh mẽ của Premier League (Anh) và La Liga (Tây Ban Nha).
Hình ảnh biểu tượng cho sự hỗn loạn và ảnh hưởng tiêu cực của vụ bê bối Calciopoli đến sự phát triển bóng đá Italia năm 2006.
Nhìn lại, sự phát triển của bóng đá Italia trong những năm 2000 là một bức tranh đa sắc màu, với những mảng sáng chói lọi của chức vô địch World Cup 2006 và thành công của các CLB ở đấu trường châu Âu, nhưng cũng không thiếu những gam màu tối từ vụ bê bối Calciopoli và sự bắt đầu của giai đoạn chuyển giao quyền lực ở cấp CLB. Thập kỷ này đã định hình nên diện mạo của bóng đá Italia hiện đại, để lại những di sản và bài học quý giá cho các thế hệ sau. Đó là minh chứng cho sức sống mãnh liệt, khả năng vượt qua nghịch cảnh và niềm đam mê bất tận của người Ý dành cho môn thể thao vua.
