Serie A, giải đấu cao nhất của bóng đá Ý, từng nổi tiếng với trường phái phòng ngự Catenaccio trứ danh. Tuy nhiên, bức tranh chiến thuật của giải đấu này trong những năm gần đây đã trở nên đa dạng và phức tạp hơn rất nhiều. Không còn là một giải đấu bị thống trị bởi tư duy phòng ngự tiêu cực, Serie A hiện tại là nơi hội tụ của nhiều phong cách chơi bóng khác nhau, từ kiểm soát bóng áp đảo đến phòng ngự phản công sắc lẹm và pressing tầm cao nghẹt thở.
Sự thay đổi này bắt nguồn từ nhiều yếu tố, bao gồm sự du nhập của các huấn luyện viên có tư tưởng tấn công, sự phát triển của khoa học thể thao giúp cầu thủ đáp ứng cường độ cao hơn, và cả sự ảnh hưởng từ các giải đấu khác. Các đội bóng không còn rập khuôn theo một triết lý duy nhất mà linh hoạt điều chỉnh dựa trên lực lượng, đối thủ và mục tiêu cụ thể.
1. Phong cách kiểm soát bóng và tấn công chủ động
Nhiều đội bóng hàng đầu Serie A hiện nay ưa chuộng lối chơi kiểm soát bóng, xây dựng tấn công từ phần sân nhà và áp đặt thế trận lên đối thủ. Inter Milan dưới thời Simone Inzaghi là một ví dụ điển hình. Họ thường triển khai bóng mạch lạc từ hàng thủ, sử dụng các tiền vệ trung tâm kỹ thuật để điều tiết nhịp độ và các hậu vệ biên dâng cao để tạo chiều rộng. Khả năng phối hợp nhóm nhỏ, những đường chuyền xuyên tuyến và sự di chuyển không bóng thông minh là đặc trưng của phong cách này. Napoli, đặc biệt dưới thời Luciano Spalletti, cũng đã trình diễn một thứ bóng đá tấn công đẹp mắt, dựa trên tốc độ, kỹ thuật cá nhân và khả năng tạo đột biến của các cầu thủ tấn công. AC Milan cũng thể hiện sự chủ động với lối chơi tốc độ và trực diện hơn, tận dụng khả năng bứt tốc của các cầu thủ chạy cánh.
Phân tích sơ đồ chiến thuật và phong cách chơi bóng đa dạng của các đội Serie A hiện nay
2. Phong cách phòng ngự phản công thực dụng
Mặc dù không còn là triết lý thống trị tuyệt đối, phòng ngự phản công vẫn là một vũ khí lợi hại của nhiều đội bóng Serie A. Juventus, dưới sự dẫn dắt của Massimiliano Allegri trong nhiều giai đoạn, thường thể hiện sự chắc chắn trong phòng ngự, ưu tiên bảo vệ khung thành trước khi nghĩ đến tấn công. Họ tổ chức phòng ngự khu vực chặt chẽ, bịt kín các khoảng trống và chờ đợi sai lầm của đối phương để tung ra những đường phản công nhanh, dựa vào tốc độ và khả năng dứt điểm của các tiền đạo. AS Roma dưới thời José Mourinho cũng là một đại diện tiêu biểu cho sự thực dụng, với khả năng tổ chức phòng ngự kỷ luật và chuyển đổi trạng thái cực kỳ hiệu quả. Lối chơi này đòi hỏi sự tập trung cao độ, kỷ luật chiến thuật và khả năng tận dụng cơ hội tốt.
Minh họa phong cách chơi tấn công dựa trên kiểm soát bóng của một đội bóng hàng đầu Serie A
3. Phong cách Pressing tầm cao và cường độ lớn
Một xu hướng nổi bật khác tại Serie A hiện đại là việc áp dụng pressing tầm cao với cường độ lớn. Atalanta dưới thời Gian Piero Gasperini là lá cờ đầu cho phong cách này. Họ không ngại đẩy cao đội hình, áp sát quyết liệt đối thủ ngay từ phần sân đối phương, buộc họ phải mắc sai lầm hoặc phá bóng dài. Lối chơi này đòi hỏi nền tảng thể lực sung mãn, sự đồng bộ trong di chuyển và quyết tâm cao độ của toàn đội. Việc pressing liên tục tạo ra cơ hội đoạt bóng ở những vị trí nguy hiểm, mở ra cơ hội tấn công nhanh và trực diện. Một số đội bóng khác như Torino dưới thời Ivan Jurić cũng áp dụng các biến thể của lối chơi giàu năng lượng này.
Juventus hoặc AS Roma tổ chức phòng ngự chặt chẽ và chuẩn bị phản công nhanh ở giải Serie A
4. Sự linh hoạt và các phong cách Hybrid
Bên cạnh các trường phái rõ rệt, nhiều đội bóng Serie A thể hiện sự linh hoạt trong chiến thuật, kết hợp các yếu tố khác nhau để tạo nên một lối chơi hybrid (lai tạp). Lazio, Fiorentina hay Bologna là những ví dụ. Họ có thể chơi kiểm soát bóng trước các đối thủ yếu hơn, nhưng sẵn sàng chuyển sang phòng ngự phản công hoặc pressing khi đối đầu với các đội mạnh. Sự linh hoạt này phụ thuộc nhiều vào tài ứng biến của huấn luyện viên và khả năng thích nghi của các cầu thủ. Họ có thể thay đổi sơ đồ chiến thuật và cách tiếp cận trận đấu tùy thuộc vào tình hình cụ thể.
Nhìn chung, phong cách chơi bóng của các đội bóng Serie A hiện nay đã trở nên phong phú và khó lường hơn bao giờ hết. Sự đa dạng về chiến thuật không chỉ làm tăng tính hấp dẫn cho giải đấu mà còn cho thấy sự phát triển và thích ứng của bóng đá Ý với xu hướng hiện đại. Không còn định kiến về một giải đấu khô cứng và chỉ biết phòng ngự, Serie A đang chứng tỏ vị thế là một trong những giải đấu có chất lượng chiến thuật hàng đầu thế giới.
