Giai đoạn Vicente del Bosque dẫn dắt đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha (2008-2016) được xem là thời kỳ hoàng kim bậc nhất trong lịch sử bóng đá nước này. Nối tiếp thành công từ Euro 2008 dưới thời Luis Aragonés, Del Bosque không chỉ duy trì mà còn nâng tầm lối chơi của La Roja, đạt đến đỉnh cao với chức vô địch World Cup 2010 và bảo vệ thành công ngôi vương Euro 2012. Phong cách chơi bóng của Tây Ban Nha trong kỷ nguyên này, thường được gọi là Tiki-taka, mang những đặc trưng riêng biệt và được Del Bosque tinh chỉnh một cách hiệu quả.
Trọng tâm trong triết lý của Del Bosque là việc kiểm soát bóng tuyệt đối. Tây Ban Nha dưới thời ông luôn ra sân với mục tiêu áp đặt thế trận thông qua việc luân chuyển bóng liên tục ở cự ly ngắn và trung bình. Nền tảng của lối chơi này là kỹ thuật cá nhân siêu việt của dàn cầu thủ, đặc biệt là bộ ba tiền vệ huyền thoại Xavi Hernández, Andrés Iniesta và Sergio Busquets. Họ tạo thành một tam giác kiểm soát khu trung tuyến, điều tiết nhịp độ trận đấu, và thực hiện những đường chuyền xé toang hàng phòng ngự đối phương. Khả năng giữ bóng, di chuyển không bóng thông minh và phối hợp trong không gian hẹp là những yếu tố cốt lõi làm nên thương hiệu Tiki-taka.
Minh họa chiến thuật tiki-taka trứ danh của đội tuyển Tây Ban Nha thời Del Bosque với khả năng kiểm soát bóng vượt trội.
Tuy nhiên, Del Bosque không phải là một người máy móc áp dụng Tiki-taka. Ông thể hiện sự linh hoạt và thực dụng đáng nể trong cách vận hành chiến thuật. Nếu Aragonés thường tin dùng một tiền đạo cắm đích thực, Del Bosque lại táo bạo thử nghiệm và thành công với sơ đồ “số 9 ảo” (false nine). Việc sử dụng Cesc Fàbregas, một tiền vệ công, trong vai trò này tại Euro 2012 là một minh chứng điển hình. Điều này giúp Tây Ban Nha tăng cường khả năng kiểm soát ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương, tạo ra sự khó lường trong các pha tấn công và gây rối loạn cho hệ thống phòng ngự của đối thủ, vốn quen với việc theo kèm một trung phong truyền thống.
Bên cạnh khả năng kiểm soát bóng và tấn công biến ảo, Tây Ban Nha của Del Bosque còn sở hữu một hệ thống phòng ngự cực kỳ vững chắc, dù không dựa trên lối chơi phòng ngự tiêu cực. Triết lý phòng ngự bắt đầu ngay từ tuyến trên với việc pressing tầm cao ngay sau khi mất bóng. Các cầu thủ nhanh chóng áp sát, thu hẹp không gian chơi bóng của đối thủ, cố gắng đoạt lại bóng càng nhanh càng tốt ở phần sân đối phương. Sergio Busquets đóng vai trò mỏ neo không thể thay thế, với khả năng đọc trận đấu, cắt bóng và phân phối bóng thông minh. Cặp trung vệ Gerard Piqué và Carles Puyol (sau này là Sergio Ramos) cùng thủ thành Iker Casillas tạo thành bức tường thành vững chắc trước khung gỗ.
Đội tuyển Tây Ban Nha ăn mừng chức vô địch World Cup 2010 lịch sử dưới sự dẫn dắt tài tình của HLV Vicente del Bosque.
Sự thành công vang dội với hai chức vô địch lớn liên tiếp là minh chứng rõ ràng nhất cho hiệu quả của phong cách chơi bóng mà Del Bosque xây dựng. Lối chơi này không chỉ đẹp mắt, dựa trên nền tảng kỹ thuật và sự thông minh chiến thuật, mà còn cực kỳ hiệu quả trong việc khuất phục các đối thủ hàng đầu thế giới. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỷ luật chiến thuật cao và sự ăn ý tuyệt vời giữa các cầu thủ. Đội tuyển Tây Ban Nha giai đoạn này đã trình diễn một thứ bóng đá làm say đắm lòng người và thống trị thế giới.
Mặc dù vậy, không có lối chơi nào là hoàn hảo và tồn tại mãi mãi. Sau năm 2012, Tiki-taka của Tây Ban Nha bắt đầu bộc lộ những hạn chế khi các đối thủ dần tìm ra cách khắc chế. Lối chơi đôi khi bị cho là thiếu tốc độ, thiếu sự trực diện và dễ bị tổn thương bởi các pha phản công nhanh nếu để mất bóng ở vị trí nguy hiểm. Thất bại tại World Cup 2014 và Euro 2016 phần nào cho thấy sự thoái trào của thế hệ vàng và sự cần thiết phải có những điều chỉnh, đổi mới trong cách chơi.
Huấn luyện viên Vicente del Bosque trầm ngâm chỉ đạo chiến thuật cho các cầu thủ đội tuyển Tây Ban Nha bên đường biên.
Tóm lại, phong cách chơi bóng của đội tuyển Tây Ban Nha dưới thời Vicente del Bosque là sự kế thừa và phát triển đỉnh cao của Tiki-taka. Đặc trưng bởi khả năng kiểm soát bóng vượt trội, những pha phối hợp nhóm ở cự ly ngắn, sự di chuyển thông minh, pressing tầm cao và được bổ sung bởi sự linh hoạt chiến thuật cùng chất thực dụng cần thiết. Del Bosque đã xây dựng nên một trong những đội tuyển vĩ đại nhất lịch sử, để lại một di sản đồ sộ với lối chơi tấn công quyến rũ và những thành công vang dội trên đấu trường quốc tế.
