Serie A, giải đấu bóng đá cấp cao nhất của Ý, không chỉ là một sân chơi thể thao mà còn là một phần quan trọng của văn hóa và lịch sử nước Ý. Hành trình của Serie A là một câu chuyện đầy biến động, với những thăng trầm, những giai đoạn hoàng kim và cả những thử thách khắc nghiệt.
Giai đoạn hình thành và những bước đi đầu tiên (Trước 1929)
Trước khi Serie A ra đời với thể thức vòng tròn như hiện nay, bóng đá Ý được tổ chức dưới dạng các giải đấu khu vực. Các đội bóng mạnh nhất từ các vùng miền khác nhau sẽ thi đấu loại trực tiếp để tranh chức vô địch quốc gia. Tuy nhiên, thể thức này bộc lộ nhiều hạn chế về tính ổn định, sự chuyên nghiệp và khả năng phản ánh đúng thực lực của các đội. Nhu cầu về một giải đấu thống nhất, quy củ và mang tầm vóc quốc gia ngày càng trở nên cấp thiết.
Bước ngoặt quan trọng đến vào mùa giải 1929-1930, khi Liên đoàn bóng đá Ý (FIGC) quyết định cải tổ hệ thống giải đấu. Serie A chính thức ra đời, áp dụng thể thức thi đấu vòng tròn tính điểm hai lượt đi và về, quy tụ 18 đội bóng mạnh nhất trên toàn quốc. Ambrosiana-Inter (nay là Inter Milan) đã đi vào lịch sử với tư cách là nhà vô địch đầu tiên của giải đấu theo thể thức mới này. Sự ra đời của Serie A đánh dấu một kỷ nguyên mới cho bóng đá Ý, tạo nền tảng cho sự phát triển chuyên nghiệp và nâng cao sức cạnh tranh.
Hình ảnh đen trắng tái hiện không khí mùa giải Serie A đầu tiên năm 1929-1930 lịch sử hình thành giải đấu.
Thời kỳ hậu chiến và sự trỗi dậy của các thế lực (1945 – 1980)
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, bóng đá Ý nhanh chóng hồi phục và bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Đây là thời kỳ chứng kiến sự thống trị của những đội bóng huyền thoại. “Grande Torino” của những năm 1940 được xem là một trong những đội hình vĩ đại nhất lịch sử bóng đá Ý, nhưng tiếc thay, thảm kịch Superga năm 1949 đã cướp đi sinh mạng của hầu hết thành viên đội bóng.
Sau đó, cuộc đua đến ngôi vương Serie A chủ yếu là sự cạnh tranh giữa ba “ông lớn”: Juventus, AC Milan và Inter Milan. Những câu lạc bộ này không chỉ thay nhau thống trị giải quốc nội mà còn bắt đầu khẳng định vị thế trên đấu trường châu Âu với những danh hiệu Cúp C1 (nay là UEFA Champions League) đầu tiên. Giai đoạn này cũng sản sinh ra nhiều huyền thoại sân cỏ, góp phần làm nên tên tuổi và sức hấp dẫn cho Serie A.
Thập niên 80 và 90: Đỉnh cao thế giới
Thập niên 1980 và 1990 được coi là kỷ nguyên vàng son rực rỡ nhất trong Lịch Sử Hình Thành Và Phát Triển Của Serie A. Giải đấu lúc này được mệnh danh là “giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh”, quy tụ những ngôi sao bóng đá xuất sắc nhất thế giới. Từ Diego Maradona (Napoli), Michel Platini (Juventus), Marco van Basten, Ruud Gullit, Frank Rijkaard (AC Milan), Lothar Matthäus (Inter Milan) đến những huyền thoại người Ý như Roberto Baggio, Paolo Maldini, Franco Baresi… tất cả đều chọn Serie A làm sân khấu để trình diễn tài năng.
Đây cũng là thời kỳ của “Sette Sorelle” (Bảy chị em), bao gồm Juventus, AC Milan, Inter Milan, Roma, Lazio, Fiorentina và Parma, tạo nên một cuộc cạnh tranh vô cùng khốc liệt và đầy kịch tính cho danh hiệu Scudetto. Sự thống trị của các câu lạc bộ Ý trên đấu trường châu Âu là minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh của Serie A giai đoạn này, với hàng loạt chức vô địch Cúp C1, Cúp C2 và Cúp C3.
Thế kỷ 21: Thử thách và sự kiên cường (2000 – 2010)
Bước sang thế kỷ 21, Serie A đối mặt với không ít thử thách. Sự cạnh tranh từ các giải đấu khác như Premier League (Anh) và La Liga (Tây Ban Nha) ngày càng gay gắt, đặc biệt về mặt tài chính. Đỉnh điểm của khó khăn là vụ bê bối dàn xếp tỷ số Calciopoli năm 2006, gây chấn động làng bóng đá Ý và thế giới. Vụ việc này dẫn đến những án phạt nặng nề cho các câu lạc bộ liên quan, đặc biệt là Juventus bị tước danh hiệu và phải xuống hạng.
Tuy nhiên, giữa tâm bão, bóng đá Ý vẫn cho thấy sự kiên cường. Đội tuyển quốc gia Ý đã xuất sắc giành chức vô địch World Cup 2006. Trên bình diện câu lạc bộ, AC Milan và Inter Milan vẫn tiếp tục gặt hái thành công tại Champions League, khẳng định đẳng cấp của Serie A. Giai đoạn hậu Calciopoli chứng kiến sự thống trị của Inter Milan với chuỗi 5 chức vô địch liên tiếp.
Hình ảnh Inter Milan nâng cao chiếc cúp Scudetto, đánh dấu giai đoạn thống trị Serie A sau vụ Calciopoli 2006.
Giai đoạn thống trị của Juventus và những chuyển biến gần đây (2011 – Nay)
Thập kỷ 2010 đánh dấu sự thống trị tuyệt đối của Juventus tại Serie A. “Bà đầm già thành Turin” đã thiết lập một kỷ lục vô tiền khoáng hậu với 9 chức vô địch liên tiếp từ mùa giải 2011-2012 đến 2019-2020. Sự vượt trội của Juventus đặt ra thách thức lớn cho các đối thủ cạnh tranh như Napoli, Roma, Inter Milan và AC Milan trong việc lật đổ thế thống trị này.
Tuy nhiên, những mùa giải gần đây đã chứng kiến sự trở lại mạnh mẽ của các đội bóng khác. Inter Milan chấm dứt sự thống trị của Juventus ở mùa giải 2020-2021, tiếp theo đó là AC Milan ở mùa 2021-2022 và Napoli ở mùa 2022-2023. Điều này cho thấy tính cạnh tranh của giải đấu đang dần được khôi phục, mang đến sự hấp dẫn và khó lường hơn cho cuộc đua Scudetto.
Đội hình Juventus ăn mừng chức vô địch Serie A liên tiếp trong thập kỷ 2010 đầy thành công của họ.
Hiện tại, Serie A vẫn đang nỗ lực để tìm lại vị thế đỉnh cao như trong quá khứ. Giải đấu đối mặt với những thách thức về tài chính, cơ sở hạ tầng và sự cạnh tranh từ các giải đấu hàng đầu châu Âu khác. Tuy nhiên, với lịch sử hào hùng, bản sắc chiến thuật độc đáo và sự cuồng nhiệt của người hâm mộ, Serie A vẫn luôn là một trong những giải đấu bóng đá hấp dẫn và đáng xem nhất trên thế giới, tiếp tục viết nên những trang sử mới trong hành trình phát triển của mình.
